Vasten is niet populair. Het lijkt eenvoudiger om 100 christenen warm te krijgen voor een barbeque, dan 5 om te vasten ... Die ervaring lijkt van alle eeuwen te zijn, want Thomas à Kempis (1379/1380 - 1471) zei al: "Er zijn er veel die wel met Hem aan tafel willen zitten, maar er zijn er weinig die samen met Hem willen vasten. Iedereen wil wel blij zijn samen met Jezus; weinig mensen willen moeilijkheden doorstaan voor Hem." (uit: Thomas à Kempis, De Navolging van Christus - in jonge taal, hertaald door Mink de Vries, 2008, pag. 142)
Overigens doen we dat wel, vasten met een grote groep. Jaarlijks twee of drie keer, drie dagen lang, twee nachten. We eten niet, we drinken wel. En vooral: we voeden ons met het Woord van God en met het gebed. Zou je een keer mee willen doen? Lees hier meer over onze Retraites voor gebed en vasten.
Maar eerst als opwarmertje (als voorgerecht!) enkele citaten over het vasten:
- “Een volle maag bidt niet graag.”
- “Als je vast, dan bidt je lichaam.”
- "Vasten is de vrucht van een leven met God. Die vrucht moet rijpen."
- “Zoeken en tasten, bidden en vasten.”
- "Vasten is voor mij een offer voor God. Het geeft me kracht bij het bidden."
(bron: Bevrijd uit Afghanistan, uit de mond van één van de gevangen ontwikkelingswerkers in Kaboel, onder het Taliban-regime) - "Is het gebed de ademhaling voor het geloof, dan zou het vasten de zuiverende lucht voor die ademhaling genoemd kunnen worden"
(Waarheidsvriend, 24 oktober 2002) - "Vasten en het doen van gerechtigheid zijn als de twee van de vleugels van het gebed"
(Henk Binnendijk, naar Matteüs 6:1-18) - "Het bidden maakt verantwoordelijk, het vasten maakt wakker. Wakker voor elke kans om aandacht te vragen voor onrecht, hongerig naar het Brood des Levens.“
(Marieke Sillevis-Smit, PKN, werkt met en onder vluchtelingen) - Bidden, vasten en zorg voor de armen horen bij elkaar, want "vasten betekent niet alleen het vlees (d.w.z. de begeerte) overwinnen, maar ook het stuk brood nemen dat je zelf zou willen eten en het in plaats daarvan geven aan iemand die honger heeft". (Serafim van Sarov,1759-1833, geciteerd door Trees van Montfoort, Groene Theologie, 2019, pag. 242-243)
In het boekje Bidden is een weg - praktische gebedsvormen voor de binnenkamer en voor groepen (2007) schrijft Jan Minderhoud in hoofdstuk 8 over het vasten. Daar lees je onder andere het volgende joodse verhaal:
"Rabbi Levi Jitschak komt op een vastendag bij een rijk man die als vrek bekend staat en heel bescheiden leeft. Maar uitgerekend op de vastendag treft de rabbi hem aan achter een gebraden haan!
De vrek verdedigt zich: ‘Rabbi, u weet dat ik het hele jaar door alleen maar droog brood eet, omdat ik altijd zoveel plezier beleef aan het besparen van geld. Als ik nu ook op deze vastendag niet zou eten, dan zou ik daaraan veel genoegen beleven. Maar dat gaat duidelijk in tegen de bedoeling van het gebod tot vasten. Daarom heb ik de gewoonte het er op vastendagen flink van te nemen!’
Waarop rabbi Levi met een glimlach vraagt: ‘Als dat zo is, waarom neemt u dan niet ook nog een goed glas wijn?’
De rijke man antwoordt: ‘Maar rabbi, moet ik mijzelf dan gaan martelen? Als ik ook nog een glas wijn neem, dan zit ik binnen de kortste keren aan de grond.’ "
Jezelf ergens van onthouden
Een vreemd verhaal over die rabbi … of toch niet? Want vasten betekent jezelf van iets onthouden. Niet als doel op zich, maar met een hoger doel: je wilt tijd inruimen om de Heer te ontmoeten, om bijbel te lezen, om stil te zijn, om te bidden. Door iets te laten staan zet je een streep onder je gebeden. Je laat zien dat het je ernst is. Je onthoudt je van iets waardoor je leeg wordt en je van iets nieuws vervuld kunt raken. Je onthoudt je ergens van. In het geval van de vrek: zichzelf onthouden van overmatige zuinigheid. In ons geval zal dat meestal anders zijn!
In de christelijke traditie kennen we het vasten vooral als niet eten of minder eten, niet snoepen, jezelf onthouden van lekkernijen. Dat is helemaal in lijn met het bijbelse vasten, want 'vasten' betekent in de bijbel letterlijk 'niet eten'. Zo kun je aan soberheidsvasten doen. Net als Daniël die zich drie weken lang onthoudt van lekkernijen, vlees en wijn, terwijl hij ook zijn lichaam niet zalft (Daniël 10:2-3). Voor niet weinige christenen is de jaarlijkse Veertigdagentijd een tijd bij uitstek om iets aan een soberheidsvasten te doen: jezelf onthouden van de extraatjes of wat dan ook. Zie ook www.danielvasten.nl voor meer inspiratie over soberheidsvasten.
Het kan ook anders. In de 10 dagen voor Nederland, een gebedsactie tussen Hemelvaart en Pinksteren vanaf 2001, hebben christenjongeren het geheim van communicatievasten of mediavasten ontdekt: tien dagen lang geen internet, geen dvd's, geen TV, geen krant, geen ……. en wat een tijd er dan voor God en voor het gebed vrijkomt!
Beperking of onthouding van de social media, dat lijkt me een uitdaging van jewelste !
Paulus noemt ook het niet-vrijen als vorm van vasten, juist om samen te kunnen komen in gebed (1 Kor. 7:5). In wezen kun je het vasten toepassen op elk terrein, waarvan je van jezelf weet dat je ergens aan gebonden bent. Zelf ben ik een fervent lange afstandsloper. Wekelijks loop ik heel wat kilometers af. En af en toe liep ik wedstrijden. Maar toen het mijn leven teveel ging beheersen, toen heb ik ooit zes weken lang niks gesport, gewoon om er los van te komen, om er weer vrij tegenover te staan.
Vasten doe je met een hoger doel
Vasten is nooit een doel op zichzelf. Als je niet eet of minder eet, doe je dat niet om af te vallen. Vasten is geen lijnen. Vasten doe je om een hoger doel: om intensiever dan anders op zoek te gaan naar God. Om intensiever dan anders te bidden. Richard Foster zegt dat vasten jezelf tegoed doen is aan het Woord van God. Vasten is feesten!
Jaren geleden las ik een nieuwsbrief van één van de snelgroeiende kerken in Nepal. De kerk in de hoofdstad Kathmandu bestond 50 jaar. Reden voor een jubileumviering. In het feestprogramma zaten o.a. vasten, gebed en kettinggebed, omdat het evangelie tegen elke prijs verkondigd wordt. Vasten is feesten!
Wie de bijbel op het vasten naleest, die ontdekt dat het een onderdeel van het normale christelijke leven is. "En wanneer gij vast ….", zegt Jezus, ervan uitgaande dat het vasten de gewoonste zaak van de wereld is (Mat. 6:16).
Het vasten hoort er gewoon bij, maar niet als een soort elfde gebod. Laat het geen nieuwe wet worden!
Je zou kunnen vasten:
- om een streep onder je voorbede te zetten (Ester 4:1-17, Joël 1:14-15, 2:12-18);
om de boze te weerstaan (Matteüs 4:1-11); - omdat je uitziet naar de wederkomst van Jezus, de Bruidegom (Marcus 2:18-20);
- om Gods leiding voor je leven of voor de gemeente te zoeken (Handelingen 12:24-13:3, 14:21-23);
- om te versoberen, uit solidariteit met hen die dagelijks onvrijwillig vasten (Jesaja 58:1-14).
Kik hier voor enkele Gebeden rondom vasten en Veertigdagentijd.